Francuskie słowo éclair oznacza „błysk”. Ptysiowe ciastka nadziewane bitą śmietaną lub kremem z lśniącą polewą na wierzchu przez dłuższy czas wydawały się przysmakiem nieco staromodnym, jednak w ostatnich latach przeżywają godny come back dzięki nowoczesnym autorskim cukierniom takim jak gdańska Eklerownia czy popularnym sieciom w stylu francuskim.

Według często powtarzanej legendy ciasto ptysiowe wynalezione zostało w latach 40. XVI wieku przez włoskich piekarzy – Pantanellego i Popeliniego (ich imiona nie występują w żadnych historycznych źródłach) – na dworze królowej Katarzyny Medycejskiej, włoskiej żony Henryka II. Z początku powstać miały ciasteczka pâte à Pantanelli, których nazwa zmieniła się później w pâte à popelin i dalej w popelins. Tyle że historia Popeliniego pojawia się dopiero w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku w pismach cukiernika Pierre’a Lacama, a ciasteczka popelins (nazwa związana jest pewnie z łacińskim pulpa – miąższ) znane były znacznie wcześniej; w rzeczywistości więc to nazwiska legendarnych wynalazców stworzone zostały od ich rzekomych dzieł – Popelini to twórca popelins, Pantanelli wynalazł pâte. Wszystko to zatem elementy dziewiętnastowiecznej opowieści o tym, jak to kuchnia włoska miała zostać wprowadzona do Francji przez świtę Katarzyny Medycejskiej – tak jak do Polski miała ją rzekomo przywieźć królowa Bona Sforza.

Popelins w każdym razie były popularnym w XVII i XVIII wieku deserem z ciasta suszonego nad ogniem – pâte à chaud; kiedy zmodyfikowali je król francuskiego cukiernictwa Antoine Carême i cukiernik Talleyranda Jean Avice, powstało ciasto ptysiowe, pâte à choux. Wśród deserów, jakie z niego stworzono, najsłynniejsze są chyba profiterolki, zaś największe wrażenie robi ptysiowa wieża croquembouche.

Gdy ciasto ptysiowe uformowane zostało w „batonik”, nadziane kremem (najczęściej waniliową bitą śmietaną – chantilly – lub kremem chiboust, który składa się z kremu pâtissière z dodatkiem ubitych białek lub bitej śmietany) i udekorowane polewą czekoladową lub karmelową (w tym drugim przypadku nazywa się je czasem bâton de Jacob) powstało ciastko zwane pierwotnie petite duchesse („księżniczka”), tradycyjnie związane z Lyonem. W drugiej połowie XIX wieku zaczęto używać nazwy éclair, być może dlatego, że jego fama rozeszła się szybko jak błyskawica, a może dlatego, że… tak szybko się je zjada.